Shuruudaha Tixraaca Si loo sameeyo Buug-gacmeed Heerka ah oo ku saabsan FGM/C ee fududeynta wada hadallada bulshada iyo dugsiyada

Sharaxa Shaqada

Shuruudaha Tixraaca

Si loo sameeyo Buug-gacmeed Heerka ah oo ku saabsan FGM/C ee fududeynta wada hadallada bulshada iyo dugsiyada

I. Dulmar

ActionAid International Somaliland (AAIS) waxay hirgelinaysaa kooxaha dhalinyarada ee iskuullada iyo wada hadallada bulshada ku saabsan gudniinka fircooniga ah (FGM/C). AAIS waxay raadinaysaa la-taliye si uu u diyaariyo buug loogu talagalay macallimiinta kooxaha iskuulka iyo fududeeyayaasha bulshada si ay ugu adeegtaan wada hadallada bulshada ee ku saabsan FGM/C. Buuggani wuxuu taageeri doonaa hirgelinta howlaha muhiimka ah ee ay AAIS fuliso.

La-taliyaha waxaa laga rabaa inuu dib u eego agabka jira oo uu diyaariyo buug faahfaahsan oo taageera macallimiinta iyo fududeeyayaasha bulshada, isagoo hubinaya in wada hadallada bulshada lagu fuliyo hab mideysan oo la waafajiyo heerarka ugu yar ee fududeynta.

II. Xaaladda

Somaliland, waxaa lagu qiyaasaa in 99.8% gabdhaha iyo dumarka ay mareen gudniinka fircooniga ah (FGM/C), iyadoo 86% ka mid ah uu yahay nooca ugu daran. Arrintani waa mid aad ugu adag bulshada oo aan si furan looga wada hadlin, waxayna salka ku haysaa dhaqanno qotodheer oo ku saabsan kaalinta gabdhaha iyo dumarka bulshada, jinsiyadooda, iyo caqiidooyinka diimeed ee ay taageeraan dhammaan qaybaha bulshada.

Si arrintan wax looga qabto, AAIS waxay qorsheysay inay soo saarto buug-gacmeed FGM/C oo heer sare ah si loogu isticmaalo iskuullada Somaliland. Buuggan wuxuu taageeri doonaa hirgelinta kooxaha gabdhaha ee iskuullada iyo goobaha kale ee loo isticmaali karo mustaqbalka.

Buug-gacmeedka FGM/C waxaa loogu talagalay macallimiinta, fududeeyayaasha, iyo hormuudka bulshada, iyadoo la siinayo mowduucyo muhiim ah oo khuseeya xaaladda Somaliland, oo ay ku jiraan sharaxaadyo muhiim ah si loogu adeegsado wada hadallada iskuullada iyo bulshada.

III. Ujeeddooyinka Shaqada

Buug-gacmeedka wuxuu siin doonaa macallimiinta iyo fududeeyayaasha bulshada:

1. Aqoon ku saabsan xuquuqda aadanaha, gaar ahaan xuquuqda dumarka, iyo sida loogu dabaqi karo wada hadallada.
2. Fahamka iyo aqoonta FGM/C iyo sida uu ugu badan yahay Somaliland, oo ay ku jiraan siyaasadaha, xeerarka, iyo caqabadaha.
3. Hab-dhaqan ku saleysan xuquuqda aadanaha oo leh hab ka qaybqaadasho ah oo ka tarjumaya ficilka.
4. Qaab cad oo hagid ah oo ku saabsan sida loo hirgeliyo wada hadallada bulshada iyadoo la adeegsanayo buug-gacmeedka.
5. Tilmaamo iyo agab lagu fududeynayo wada hadallada, ka qaybqaadashada bulshada, iyo qiimeynta waxqabadka.

IV. Dadka Loogu Talagalay

Dhaqankan wuxuu bartilmaameedsanayaa:

• Dowladda, hay’adaha caalamiga ah (INGOs), NGO-yada, iyo ururada bulshada rayidka ah.
• Bulshada (ururada haweenka, hoggaamiyeyaasha dhaqanka iyo diinta, dhalinyarada, gabdhaha, wiilasha, hooyooyinka, aabbayaasha, booliska, iyo guddiyada bulshada).

V. Habka Shaqada

La-taliyaha waxaa laga filayaa inuu soo saaro buug-gacmeed heer sare ah oo ku saabsan FGM/C iyadoo la adeegsanayo hab ka qaybqaadasho leh oo lagu dhiirrigelinayo wada shaqeynta daneeyayaasha khuseeya.

Buug-gacmeedka waxaa lagu soo bandhigi doonaa madal furan, iyadoo la qaban doono aqoon-isweydaarsi hal maalin ah oo la-taliyuhu ku soo bandhigi doono buugga iyo hababkiisa, isagoo soo ururin doona jawaab-celinta si loo hagaajiyo nuxurka buugga.

VI. Wax-soo-saarka

1. Buug-gacmeed dhammaystiran oo loogu talagalay wada hadallada bulshada iyo iskuullada.
2. Buug ku qoran Ingiriisi iyo Soomaali oo diyaar u ah in la daabaco.
3. Aqoon-isweydaarsi hal maalin ah oo loogu talagalay daneeyayaasha, si ay ugu gudbiyaan fikradahooda oo ay u qiimeeyaan habka wada hadallada ku saabsan FGM/C.

VII. Mas’uuliyadaha La-taliyaha

1. Dib u eegista agabka tixraaca si loo diyaariyo buug-gacmeedka.
2. Ka-tashiga AAIS si loo go’aamiyo nuxurka muhiimka ah ee buugga.
3. Qabashada aqoon-isweydaarsiyo habka ka qaybgalka bulshada ah.
4. Soo gudbinta warbixinno dhammeystiran oo ku saabsan natiijada shaqada iyo aqoon-isweydaarsiga.

VIII. Shuruudaha La-taliyaha

1. Shahaado heer jaamacadeed oo ku saabsan cilmiga bulshada ama xuquuqda aadanaha.
2. Khibrad 5 sano ah oo la xiriirta xuquuqda haweenka iyo sinnaanta jinsiga.
3. Khibrad hore oo la xiriirta diyaarinta buugaagta FGM/C iyo dhaqannada waxyeelada leh.
4. Aqoonta habka ku saleysan xuquuqda aadanaha iyo habka ka tarjumidda ficilka.
5. Kartida isgaarsiineed ee heer sare ah.

Sida Loo Codsado

Kuwa daneynaya waxay soo gudbin karaan codsiyadooda ugu dambeyn 10-ka Janaayo 2025 cinwaanka: admin.somaliland@actionaid.org. Kaliya codsiyada ku yimaada qaab elektaroonig ah ayaa la tixgelin doonaa.

Codso Hadda: admin.somaliland@actionaid.org